Από το βιβλίο (ΑΛΗΣΤΕΣ ΜΝΗΜΕΣ Χηλίτες) του Αντώνη Τερζή.

(Αναφορά του συγγραφέα στα Νεοχώρια.)

Τα Νιχώρια είχαν τις δικές τους εκκλησίες και προστάτη τους τον Αη-Γιώργη.

Είχαν ακόμη τα δικά τους πανηγύρια τ’ Αη-λιά και τ΄ Άη- Παντελεήμονα.

Η απόσταση που τα χώριζε από τη Χηλή δεν ήταν ούτε 5 χλμ. και  η φύση κατά την διαδρομή ήταν μαγευτική από του Χατζή-πασά τη στέρνα στο Καραγάτσι, από εκεί στον Ταμπάχανα και ύστερα στα Τσινάρια. Στη συνέχεια, κι όσο πλησίαζε κανείς στα Νιχώρια, η φύση άρχιζε να γίνεται πιο άγρια και περισσότερο μαγευτική.

-«Καστανιές, φλαμουριές, καρυδιές, λεύκες, πλατάνια, μουσμουλιές, κουμαριές, όλα απλόχερα δοσμένα από το χέρι του Θεού.

Τόπος που και να μη δουλέψεις είχες πάντα κάτι να φας.

Οι σκίουροι το φρόντιζαν αυτό. Σε κάθε βήμα σου οι κουμπουλιές (οι σωροί οι στίβες) που σώρευαν τον καιρό της αφθονίας χόρταιναν οδοιπόρους νηστικούς και περίσσευαν.

Καρύδια, μούσμουλα, κούμαρα, κράνα και όλα τα «καλούδια» της φύσης από ήμερους και άγριους καρπούς». (Ακούσματα του κ. Παναγιώτη Μαυροπούλου από διηγήσεις της μητέρας του Μαγδαληνής Παχύ)

Τώρα, 50 χρόνια μετά τον θάνατο του πατέρα μου – αιωνία του η μνήμα- μια πιο προσεκτική προσέγγιση στα πράγματα μ΄έκανε να συνειδητοποιήσω πόσο αληθινές ήταν οι ιστορίες που μας έλεγε τότε και που φάνταζαν σε μας τους μικρούς σαν παραμύθια:

-“Και που λέτε, παιδιά μου, στις τρείς του τρυγητή λακίσαμε απ’ τον τουρκικό στρατό.

Τις μέρες λουφάζαμε μέσα στ’ άγρια ρουμάνια και τις νύχτες οδεύαμε ώρες ατέλειωτες.

Χωρίς ψωμί. Χωρίς φαϊ. Και όμως δεν χαθήκαμε.

Τρώγαμε βαλανίδια»!!!

Εδώ τα σκιερά δάση και τα απέραντα βοσκοτόπια της Μεσοθυνίας συνθέτουν έναν κατ’ εξοχή γεωργικό και κτηνοτροφικό οικισμό.

Άντρες τραχείς από τη φύση τους οι Νεοχωρίτες, ήταν οι περισσότεροι κεχαγιάδες με πολλά αγίλια (κοπάδια ζώων) από χιλιάδες ζωντανά - μικρά και μεγάλα - και απέραντα τσαϊρια – βοσκοτόπια - και ζούσαν στην ανάγκη όλη τους τη ζωή σαν αντάρτες – οπλοφόροι, για την προάσπιση της ζωής τους και της ζωής της οικογένειάς τους. Γυρόφερναν ολοχρονίς τις λαγκαδιές με τα αγίλια τους κι αυγάταιναν το βιός τους.

          Αυτοί ήταν οι Νεοχωρίτες.

Πεχλιβάνηδες και παλληκαράδες και Τούρκος στα χωριά τους δεν πλησίαζε, γι’ αυτό και ο κάθε κατατρεγμένος χριστιανός κοντά τους εύρισκε απάγκιο και καταφυγή και πλήθαινε τις τάξεις τους.

Φυτεύτηκαν στα χρόνια τα παλιά από μετοικεσία (Ήρθαν από το Τας-ΚΙοπρού(=Πέτρινη Γέφυρα) σε τούτο τον ευλογημένο τόπο της Μεσοθυνίας και με την προκοπή και την παλληκαριά τους ανέδειξαν σύντομα τα μικρά ελληνοχώρια τους σε πλούσια κεφαλοχώρια της περιοχής.

Ήταν εργατικοί και φιλοπρόοδοι και παρά το ότι ήταν γεωργοί και κτηνοτρόφοι, πολλοί απ’ αυτούς διακρίνονταν και στα γράμματα.

Άλλα οι Τούρκοι, από φόβο, τους προέγραψαν πολύ νωρίς και βάλθηκαν να τους εξαφανίσουν.

Με το λεπίδι, τον εκπατρισμό και τελικά με τη φωτιά, ρήμαξαν τα πλούσια χωριά τους και τους ξεκλήρισαν.

Ώστόσο η Χηλή, παρά τα μύρια έκτροπα που συνέβαιναν στη γειτονιά της και παρά το προοίμιο της συμφοράς που πλησίαζε, ζούσε ακόμη στον ίδιο ράθυμο ρυθμό, μη μπορώντας ή μη θέλοντας ίσως να μαντέψει τα μελλούμενα.

Γεωγραφικά ήταν στη ζώνη και τη σφαίρα επιρροής των Αγγλογάλλων συμμάχων μας και επαναπαυόταν με αφελή μακαριότητα στη σιγουριά της συμμαχίας….